A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
kreyòl
français
deutsch
english
Konpa sax

Konpa – Sa se Compas

Kouman nou ka defini Konpa? Ki karakteristik stil mizik Konpa Direk la? Epi kisa ki fè Konpa mizik ayisyen an inik? Sa gen anpil rapò ak richès mizik ayisyen an.

Lokalizasyon

Konpa se mizik karayibeyen. Konpa fè pati kilti kreyòl karayib la (avek enfliyans lang franse). Konpa se mizik ayisyen.

Kisa ki Konpa?

Konpa se yon rit (2/4 ak 4/4 tan). Konpa se yon jan mizik. Plizyè tip konpa egziste. Konpa se yon dans tou (2/4 tan).

Non mizik la

Twa fason pou eple ak yon eksplikasyon istorik:
Compas Direct – Non li te batize orijinalman depi ane 1950 yo.
Compas – Yon ti non jwèt nou itilize ki kòmanse ak epòk minijaz nan fen ane 60 yo.
Konpa – Ti non kout sa (an bon kreyòl ak n) ap itilize depi fen ane 80 yo.
Ki jan yo eple   Kompa oubyen Konpa – kiyes ki korek? 

Stil Konpa

Diferan fòm konpa ki egziste yo gen ti diferans nan enstrimantasyon, nan stil, e menm nan detay rit (pèkisyon). Fenomèn sa ka rive de gwoup an gwoup, oswa de epòk a epòk. Kèk nan fòm konpa ki pi popilè yo se:
Konpa Direk · Minidjaz · Foulben · Bouldefe · Konpa Wousi · Konpa Melas · Konpa Manba · Konpa Tchin Tchin · Konpa Kekal · Konpa Matchyavel · Nouvel Jenerasyon · Konpa Dijital · Konpa Zouk · Konpa Rabòday · Jaz Konpa · Konpa Gouyad · elatriye ...
Fòm ki pi enpòtan se Compas Direct, se rit de baz ki gide mizik sa a, ke Nemours Jean-Baptiste kreye.

Enstrimantasyon Konpa

Kòm se konpa foulben nou plis jwenn kòm estanda jodi a, men enstriman ki fè pati de li:
Gong lan pwop a konpa, se kloch ak tam tam ki fe yon sel enstriman pekisyon.
Jwe senbal ak de men san rete se yon touch ou twouve selman nan mizik Konpa.
  Gong lan pwòp a konpa, se klòch ak tam tam ki fè yon sèl enstriman pekisyon. Jwe senbal ak de men san rete se yon touche ou jwenn sèlman nan mizik Konpa. Klòch la se metwonòm Konpa menm, epi tonmbas la jwe an akonpayman. Enstriman tankou tanbou si tèlman enpòtan ke souvan se fason yo jwe/siyati maryaj son yo nan yon gwoup konpa ki fè distenksyon konpa gwoup la ap jwe.

Karakteristik Mizikal

Djaz nòmal se fòm ou jwenn plis nan konpa. Karakteristik li se yon son rich souvan avèk varyasyon ak ekstansyon espesyalman nan pèfòmans an direk.
Kita Combo Yon moso Konpa gen yon grouv detann, li devlope epi li woule. Yon bon mizik konpa toujou sonnen yon ti jan diferan san kite kadans rit li.
Akòz gwo ak ti ogmantasyon li yo ak poz ki sòti ladan l, Konpa jwenn yon karaktè modilè. Diferan eleman melodi (refren, riff, chœur, solo) ka melanje ak ekstrè rit tradisyonèl yo. Prensip sa a deja komen nan Rara – monte ak desann – yon faz nan yon pwosesis fini epi koule nan yon rit tranzisyon, anbyans lan detann, pou li rekonstitiye pwogresivman.
Apre plizyè deseni, yon gwo repètwa eleman pèkisyon tipik (ogmantasyon, poz ak pon) devlope. Varyasyon ki posib yo enkwayab. Rit kata a ak son briyan li sou senbal la kapab jwe ak yon varyete ton entèmedyè ak nyans ki toujou koresponn ak koub tansyon an.
Konpa se yon bagay òganik. Règleman woule trankil la pa janm sispann. Nan kèk moman, pèkisyon an fonn nan melodi a oswa melodi a nan pèkisyon an.
  Varyabilite sa a ak konpleksite tout estrikti ritmik yo ka atribiye a eklektisism mizisyen ayisyen yo. Se kapasite pou fòme yon nouvo kontèks apati de anpil eleman, epi melanje ak aksan epi lot pwogresyon ki pafetman marye nan estrikti Konpa..
Rit dans anpil stil mizik ak ritm karayibeyen etabli depi premye moman yo kreye, men Konpa li menm jenere dinamik li avèk letan. Groov Konpa a vinn etabli pi ta apre. Dèfwa li pa fasil pou sezi oubyen apresye yon pyès Konpa premye fwa ou tande li.
Li enpòtan pou mansyone isit la ke Ayisyen yo jwe tanbou a pi dousman ak nan yon fason varyab pase lòt pèp nan Karayib la.
 Referans sous... 
Konpa Encyclopedia / Jean Claude Vievens, Trafford 2008
Panorama Histoire Musique Haitienne / Jean Jean-Pierre, SDQ 2012
La Face Cachée Du Compas Direct / Serge Rosenthal, 2015
My Musical Journey & Les Shleu-Shleu / Smith Jean-Baptiste, 2015


Tèks: Fedor Hüneke   
–  1  –
Konpa – Sa se Compas

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z